پاتولوژی دهان و دستگاه گوارش (Gastrointestinal Pathology) شاخهای از علم پاتولوژی است که به بررسی بیماریها، تغییرات سلولی و بافتی در نواحی دهان، مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، کبد، کیسه صفرا و پانکراس میپردازد. این شاخه اهمیت زیادی دارد؛ چون بسیاری از بیماریهای گوارشی تنها با بررسی دقیق بافتها قابل تشخیص هستند.
پاتولوژی دهان
در بخش دهان، پاتولوژیست به بررسی تغییرات زیر میپردازد:
1. ضایعات التهابی و عفونی
- آفت دهانی
- تبخال (HSV)
- عفونتهای قارچی مثل کاندیدا
2. ضایعات پیشسرطانی و سرطانی
- لکوپلاکی (لکه سفید دهان)
- اریترپلاکی (لکه قرمز)
- سرطان سلول سنگفرشی (SCC) که شایعترین سرطان دهان است
3. ضایعات غدد بزاقی
- تومورهای خوشخیم مثل پلیمورفیک آدنوما
- تومورهای بدخیم مثل موکواپیدرموئید کارسینوما
برای تشخیص همه این موارد معمولاً بیوپسی گرفته میشود و پاتولوژیست با بررسی میکروسکوپی نوع ضایعه و درجه خطر آن را مشخص میکند.
پاتولوژی دستگاه گوارش
مری
- ریفلاکس و التهاب مری (GERD)
- مری بارت (ضایعه پیشسرطانی)
- سرطان مری (SCC یا آدنوکارسینوما)
معده
- گاستریت (التهاب معده)، مخصوصاً در اثر هلیکوباکتر
- زخم معده
- پولیپ معده
- سرطان آدنوکارسینوم معده
روده کوچک
- سلیاک (آترفی پرزهای روده)
- بیماریهای التهابی
- تومورهای نادر مثل GIST
روده بزرگ
- کولیت اولسروز
- کرون
- پولیپهای آدنوماتوز
- سرطان کولون (شایع و بسیار مهم)
پاتولوژیستها معمولاً نمونههای آندوسکوپی، پولیپها، بیوپسیهای کوچک و حتی نمونههای جراحی کامل را بررسی میکنند تا:
- نوع بیماری
- شدت التهاب
- درجه دیسپلازی
- نوع و مرحله سرطان
را مشخص کنند.
چرا پاتولوژی گوارش مهم است؟
چون بسیاری از بیماریهای گوارشی ظاهر مشابه دارند اما درمانشان کاملاً متفاوت است. مثلاً:
- کرون و کولیت اولسروز با هم شبیهاند اما درمان یکی با دیگری فرق دارد.
- پولیپها ممکن است بیخطر یا پیشسرطانی باشند.
- تشخیص سرطان بدون پاتولوژی ممکن نیست.
به همین دلیل گزارش پاتولوژی در بیماریهای گوارشی یکی از مهمترین بخشهای روند تشخیص و درمان است.
